کتاب «حاجی مراد» نوشته‌ی لئو تولستوی، یکی از آخرین آثار او است که بر اساس داستانی واقعی از زندگی حاجی مراد، یک فرمانده چچنی و جنگجوی شجاع در برابر امپراتوری روسیه، نگاشته شده است. این رمان کوتاه به بررسی پیچیدگی‌های جنگ، وفاداری، خیانت و شجاعت در میان درگیری‌های قفقاز در قرن نوزدهم می‌پردازد. حاجی مراد، پس از سال‌ها مبارزه با ارتش روسیه، مجبور می‌شود به دلایلی با دشمنان سابق خود یعنی روس‌ها، برای مقابله با دشمنان داخلی خود، پیمان ببندد.

در این اثر، تولستوی نه تنها شخصیت حاجی مراد را به‌عنوان یک رهبر با اراده و شجاعت برجسته می‌کند، بلکه از این ماجرا برای طرح سوالات اخلاقی و فلسفی درباره‌ی جنگ و سرنوشت انسان استفاده می‌کند. او تضادهای درونی حاجی مراد، وفاداری به خانواده و قومش و در عین حال نبرد برای حفظ استقلال و عزت شخصی را به تصویر می‌کشد.

«حاجی مراد» با سبک دقیق و نثر زیبای تولستوی، تصویری زنده از دنیای قفقاز و درگیری‌های سیاسی و فرهنگی آن زمان ارائه می‌دهد. این رمان نه‌تنها به‌عنوان یک داستان تاریخی و ماجراجویانه قابل توجه است، بلکه به‌عنوان یکی از تأملات فلسفی عمیق تولستوی در باب انسانیت، قدرت و جنگ شناخته می‌شود.