حاکم (به ایتالیایی: Il Principe)، نوشته نیکولو ماکیاولی، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در زمینه نظریه‌های سیاسی است. این کتاب که در سال 1532 منتشر شد، به بررسی اصول و استراتژی‌های حکمرانی و سیاست‌گذاری می‌پردازد و به عنوان یک راهنمای عملی برای رهبران و حکام طراحی شده است.

در حاکم، ماکیاولی به تحلیل ویژگی‌های ضروری یک حاکم موفق می‌پردازد و بر اهمیت واقع‌گرایی و سیاست‌های عملی در اداره یک کشور تأکید می‌کند. او به تفصیل در مورد تاکتیک‌ها، روش‌ها و فنون مختلفی که یک حاکم باید به کار گیرد تا قدرت را حفظ کرده و ثبات را برقرار سازد، بحث می‌کند.

این کتاب به خاطر دیدگاه‌های صریح و گاه غیرمتعارف ماکیاولی درباره سیاست و قدرت، یکی از آثار پر بحث و جدل در تاریخ تفکر سیاسی به شمار می‌رود. حاکم به‌ویژه به خاطر تحلیل‌های دقیق و بی‌پرده‌اش از ماهیت قدرت و رهبری، به عنوان یک منبع کلیدی در زمینه علوم سیاسی و تاریخ نظریه‌های سیاسی شناخته می‌شود.